Mijn ondernemerschap‣Voor- en nadelen

Om het thema van mijn werkjubileum voort te zetten en mijn belofte na te komen wil ik de diepte ingaan met een verhaal over de redenen dat ik ondernemer ben geworden. Omdat het verhaal vrij lang blijkt te zijn, ga ik het opsplitsen.

Het idee om freelancer (ofwel zzp’er) te worden was in feite helemaal niet nieuw. Tal van mijn buitenlandse vrienden zijn al jaren zzp’er geweest. Het gaat vooral om ICT-specialisten omdat zij wellicht in de meerderheid zijn onder degene die uit de voormalige Sovjet-Unie komen.

Er waren echter een aantal dingen om rekening mee te houden en daar wil ik mee beginnen.

Om eventuele misverstanden te voorkomen wil ik benadrukken dat het onderstaande uitsluitend op Nederland betrekking heeft.

Nadelen

1. In de eerste plaats is het gewoon niet toegestaan om zzp’er te zijn als je kennismigrant bent. Een kennismigrant die naar Nederland komt krijgt in het begin een tijdelijke verblijfsvergunning die één of vijf jaar geldig is. Als hij verloopt, moet de migrant hem verlengen. Zo’n verblijfsvergunning staat alleen gekwalificeerde arbeid toe, en enkel in loondienst. Dat wil zeggen, je mag niet zelfstandig zijn en mag niet tomaten gaan plukken in de kas.
   Nadat je vijf jaar in Nederland hebt gewoond en een taalexamen hebt gedaan mag je een verblijfsvergunning onbepaalde tijd of een Nederlands paspoort aanvragen (wat ik heb gedaan). In beide gevallen vervallen de bovengenoemde arbeidsbeperkingen.

2. Ten tweede krijgt elke kennismigrant een cadeau van de Nederlandse overheid dat 30%-regeling wordt genoemd. De bedoeling daarvan is dat 30% van al je inkomsten vrijgesteld is van belastingen. Deze vrijstelling wordt tegenwoordig voor acht jaar toegekend en in 2008, toen ik naar Nederland kwam, was het tien jaar. Officieel dient de regeling ter compensatie van extraterritoriale kosten die de kennismigrant maakt.
   Daar reageren Nederlanders knorrig op, en terecht: in het Nederlandse heffingssysteem vallen de inkomsten van ICT-ers veelal in het hoogste belastingtarief van 52%. Niemand wordt vrolijk van de verplichting de helft van je zwaar verdiende geld weg te geven. Maar als je inkomsten vóór de heffing met een derde verminderd worden, dan scheelt het enorm. Het financiële voordeel kan tot duizenden euro’s oplopen op jaarbasis.
   Ik beschrijf dit allemaal zo uitvoerig omdat je nog steeds recht op 30%-regeling hebt nadat je de Nederlandse nationaliteit hebt verworven, maar weer alleen als je in loondienst bent. Zzp’ers komen hier niet voor in aanmerking. In dat verband heb je een keuze: wachten totdat je vrijstelling verloopt (8 of 10 jaar) of gebruikmaken van één van de geavanceerde technieken die je het recht erop laten behouden (daar vertel ik later over).

3. Nu het meest voor de hand liggende aspect: ondernemerschap brengt financiële risico’s met zich mee. Heb je een opdracht, dan krijg je betaald. Heb je er geen, dan krijg je niets. Opdracht contracten hebben altijd een bepaalde looptijd, meestal drie maanden tot een jaar. Wordt het contract niet verlengd, dan ben je vogelvrij.
   Bovendien, je moet zelf betalen voor je vakantie, ziekteverlof, reiskosten (die overigens vrijwel altijd door de werkgever worden betaald) en pensioen. Verzekeringen zijn nog een uitgavenpost en een arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) is daarvan de duurste.

4. En nu het minst voor de hand liggende: sinds kort heeft Nederland een nieuwe regeling voor zzp’ers, de zogenoemde Wet DBA ofwel “Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie.” Deze cryptische titel houdt een aantal nóg onbegrijpelijkere bepalingen in die door de Belastingdienst moeten worden gehandhaafd.
   In een notendop kan dit als volgt worden uitgelegd. Elke werkgever moet verschillende sociale lasten betalen voor zijn werknemers, zoals premies volks- en werknemersverzekeringen. Het gaat over een flink bedrag en het voordeel van het zzp’er zijn is juist dat zij geen lasten hoeven te betalen.
   Maar volgens deze wet zou je op een dag door de Belastingdienst kunnen worden geconfronteerd omdat ze onvoldoende bewijs van jouw zelfstandigheid zouden hebben. Ze zouden het bijvoorbeeld zo kunnen verwoorden: je zit elke dag op hetzelfde kantoor als je collega’s die in loondienst zijn en voert hetzelfde werk uit, maar je krijgt er veel meer voor betaald, jaren achtereen. Daarom zouden ze jou niet als ondernemer willen zien, met als gevolg dat je al de verschuldigde sociale lasten van de afgelopen N jaar nog zou moeten betalen.
   Denk erom dat het hier over een vier- of vijfcijferig bedrag in euro’s gaat, met behoorlijk rampzalige gevolgen. De wet is in mei 2016 goedgekeurd en zou mei dit jaar in werking treden, maar baarde zo veel opzien onder zzp’ers (Nederland heeft er 1.1 miljoen van 8.3 miljoen werkzame bevolking) dat de overheid de handhaving van Wet DBA heeft uitgesteld tot 1 januari 2018. Het werd ook duidelijk dat de wet zou moeten worden versoepeld.
   Door deze regeling zouden kantoormedewerkers en voornamelijk ICT-ers het zwaarst worden getroffen want ze worden veelal voor langere perioden ingehuurd. Ben je schilder of glazenwasser die meerdere klanten per dag heeft, dan wordt je nooit lastiggevallen door de Belastingdienst. Voor alle anderen vinden boekhoudingtovenaars ingewikkelde schema’s uit om hun klanten zo goed mogelijk buiten de aandacht van de Belastingdienst te houden.

Voordelen

Natuurlijk levert zelfstandigheid niet alleen problemen op. Er zijn ook voordelen:

1. Je bent je eigen baas, de enige die bepaalt wat je wanneer doet. Vanzelfsprekend moet je wel aan de verplichtingen van je huidige contract voldoen, maar zelfs als je die niet meer aanvaardbaar vindt heb je altijd de mogelijkheid om iets beters te gaan zoeken.

2. Als vervolg op het vorige item, je hebt álles in de melk te brokkelen wat allerlei details betreft. En gek genoeg, vaak zijn de details net zo belangrijk!
   Wil je een splinternieuwe MacBook Pro en een 38" monitor erbij? En een lederen tas voor de MacBook? Plus een netwerkopslag van 16 terabyte? Wil je met de auto naar je werk of juist met de trein? Heb je een hotel nodig om zo reistijd te besparen?
   Zolang je uitgaven overeenkomen met je professionele activiteiten zal de Belastingdienst er geen probleem mee hebben, terwijl je:

   • Alles btw-vrij mag aanschaffen (wat meestal op 21% korting neerkomt) en

   • Al deze kosten van je belastbare opbrengsten mag aftrekken.

3. Het bovenstaande principe is ook van toepassing voor alle relevante cursussen en opleidingen, van belastingseminars tot Java certificatieexamens.

4. Freelancing is financiëel zeer voordelig als je werkzaam bent. Uurtarieven in ICT beginnen bij 60-70 euro, wat bij een 40-urige werkweek op een aardig bedrag neerkomt. Daarvan moet je je inkomstenbelasting (tot 52%) en alle gewone kosten (vakantie, ziekteverlof, reiskosten, vergoeding voor je boekhouder, etc.) betalen. Desalniettemin geeft dat wat er overblijft je wel wat speelruimte. Als je bijvoorbeeld geen doelstelling hebt om alles te verdienen wat er maar mogelijk is, kun je beslissen slechts negen maanden per jaar te werken.

5. Een tijdelijk voordeel (en met name voor ICT-ers): het gaat inmiddels heel goed met de Nederlandse economie. In vergelijking met andere Europese landen groeit het het hardst (2.4% t.o.v. afgelopen jaar) en de vraag naar ICT-specialisten is buitensporig hoog. Daardoor is concurrentie onder ICT-werkgevers vrij hevig, wat ons in de hand werkt.

Wat is de einduitkomst?

Ik moet toegeven dat aan beide kanten de argumenten sterk zijn. Zelf heb ik nog geen eindbeslissing genomen. Al is het pas de tweede maand van mijn zelfstandigheid, ik krijg steeds beter de slag te pakken van het eigen baas zijn. De tijd zal het uitwijzen.

Vervolg: Vormen en personen