Russische winkelervaringen

Onlangs ben ik naar Sint-Petersburg, Rusland, geweest om mijn ouders te helpen met de renovatie van hun nieuwe appartement. Ter informatie, de Russen beschouwen Sint-Petersburg als “de culturele hoofdstad van Rusland” dankzij zijn rijke culturele tradities, erfenis en, waarschijnlijk, de bevolking.

Maar ik wil het ergens anders over hebben. Voor de renovatie moest ik meerdere keren naar een grote bouwmarkt om veel spullen te kopen. Om tijd te besparen vroeg ik liever hulp aan een medewerker dan dat ik zelf ging zoeken naar wat ik nodig had.

Na zoveel jaar in Nederland begin ik, glimlachend, veelal met: “Goedendag! Mag ik iets vragen?” (in het Russisch natuurlijk). Na heel veel herhalingen van die procedure begon ik een bepaald patroon op te merken.

Zodra je een Nederlandse medewerker benadert, houdt hij meteen op met waar hij dan ook op dat moment mee bezig is, draait hij zich om en begroet hij je duidelijk. Hun Russische tegenhangers beantwoorden je groet gemiddeld één op de twee keer terwijl hun lichaamstaal wat terughoudend is: ze staan half-gedraaid naar je toe, praten zachtjes en kijken je meestal niet aan.

Een Nederlandse verkoper vraagt altijd na of je hem goed hebt begrepen en zo niet, dan legt hij het nog een keer op een andere manier uit, maar hij wacht in elk geval af totdat je bevestigt dat je geen vragen meer hebt. Een Rus mompelt gewoonlijk iets van “Daar, in de volgende rij”, waarna hij direct probeert te vluchten. Ik vroeg me zelfs af of ze zich ongemakkelijk voelen of gewoon altijd haast hebben.

Wat me ook opviel was de minachtende toon van Russische medewerkers: “Kabelgoot? (minachtend) U bedoelt kabelbuis? Daar, aan het eind van deze rij.” Dit wordt vooral duidelijk als je zo dom was om bij de eerste poging iets niet te hebben begrepen.

Waar je ook vaak mee te maken hebt is het afsluiten van het gangpad. Dan wordt iedereen de rij uit gezet waarna de gang afgesloten wordt. Dat je daar staat iets te zoeken, kan niemand schelen, jij moet nú weg! Het kan wel zijn dat er nog lange tijd daarna helemaal niets gebeurt in dat gangpad, maar dat maakt niet uit, hij moet toch afgesloten worden want DAT IS DE REGEL. En als je in de winkel rondloopt, kom je heel vaak zulke afsluitingen tegen. Ik begrijp niet waarom ik zoiets in Nederland nooit heb gezien, zelfs niet bij grote winkels zoals Hornbach of Ikea.

Maar de grootste verrassing is het gedrag van de klanten. Het lijkt alsof het echt normaal is in Russische winkels om een medewerker in de rede te vallen, terwijl hij bezig is met een andere klant. Ik kan me nauwelijks voorstellen dat zoiets in Nederland gebeurt. Al gaat het gesprek al langere tijd over koetjes en kalfjes, niemand zal je ooit proberen te storen. De Russen lijken er echter geen probleem mee te hebben en de medewerkers geven af en toe zelfs een antwoord op zo’n vraag!

Aan de andere kant moet ik toegeven dat er soms toch goed gemanierde medewerkers zijn, die je begroeten, duidelijk praten, niet geërgerd raken als je iets navraagt en niet proberen zo snel mogelijk te ontsnappen. Eén keer heeft de klant achter mij zijn bonuscard bij de kassa aangeboden omdat ik er zelf geen had. Mensen in het OV bleken vrij beleefd te zijn ondanks hun sombere gezichtsuitdrukkingen. Toch zie ik dat meer als een uitzondering. ■